24 Mē 2017 Na’e foaki atu ha ngaahi tohi fakamo’oni ako ‘e 20 ki he kau ‘enisinia, mei he ngaahi ngāue’anga fakataautahá ‘o kau ai mo e kau ‘enisinia mei he ngaahi Potungāue ‘a e Pule’angá hili ia ‘a ‘enau lava’i lelei ha ako ‘aho ‘e 3 ki he anga hono ngāue’aki ‘a e scanner, ‘i he ‘Apiako Fakatekinikale Fokololó ‘i he uike kuo ‘osí.
Ko e scanner ko e me’a ngāue fakatekinolosia ia ‘oku ngāue’aki ki hono kumi mo sivi’i ha maumau ‘i ha me’alele.
Fakatatau ki he fakamatala ‘a e Pule ‘i he Va’a ‘Uhila ‘o e ‘Apiako Fakatekinikale Fokololó, Fatuimoana Pāhulu, ko e taumu’a ‘o e ako na’e fakahokó ko e lahi tahá ko e fiema’u mei he ngaahi ngāue’angá.
“Ko honau mata vaivai’angá ko hono ngāue’aki koia ‘a e scanner ke ‘ilo’i ‘a e ngaahi palopalema ‘i he me’alelé, pea ko e fiema’u ia mei he ngaahi ngāue’angá ke nau ha’u ‘o ako ke nau ‘ilo ki hono ngāue’aki ‘o e scanner ki hono kumi ‘o e ngaahi maumau ‘oku hoko ‘i he ngaahi me’alelé.
Na’e fakahā foki ‘e Pāhulú ko e lahi taha ‘o e palopalemá ko e ‘ikai ke malava ke feau e fiema’u ‘a e kakaí ‘o tupu mei hono ngāue’aki ‘a e founga ngāue angamahení.
“’A ia meimei ko e palopalema lahi ia ko hono ‘oatu ‘a e ‘ū me’alelé ki he fale ngāué ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha fu’u ‘ilo ia pe ko e hā ‘a e fo’i palopalema mo e feitu’u totonu ‘oku hoko aí, ko e toki vete pē pea toki ‘ilo hake ai ko e me’a ia ‘oku maumaú, pea ‘e toe fuoloa ange ai mo e nofo ‘a e me’alelé he ngaahi fale ngāué.”
“’Oku hoko leva ‘a e ako ko ‘ení ke nau toe ‘ilo lahi ange mo toe vave ange ai ‘enau ‘ilo ki he palopalemá mo ‘ikai ke toe nofo fuoloa ‘a e ngaahi me’alelé he ngaahi ngāue’angá pea feau leva ai mo e fiema’u ‘a e kakaí.”
‘I he fakamatala ‘a e Pule ‘i he Va’a ‘Enisiniá, Moahengi Pātolo ‘oku fiema’u ia ke ‘alu fakataha pē ‘a e tekinolosiá mo e ‘ilo fakangāué.
“’Oku mahu’inga ‘aupito ‘a e ako ni, ko e tu’u ko ‘ení ko e ‘alu ‘a e tekinolosiá ‘oku ‘alu ia ki mu’a, ka ‘oku tōmui ‘a e ‘ilo fakangāue ‘a e kau ngāué ‘i tu’á pea ‘oku fu’u fiema’u ‘aupito ia ke ako’i kinautolu ki he anga e ‘alu ‘a e kuongá.”
“Kapau te tau pehē ke fai’aki e ngāué ‘a e founga motu’á ‘e lahi ange ai ‘a e palopalemá ia , ‘a ia ko e ako ko ‘eni ke nau ‘ilo ‘a hono ngāue’aki ‘o e me’a ngāué pea ke tataki ai ki nautolu ki he halanga totonu ‘e malava ke fakasi’isi’i ai ‘a e maumaú.”
Na’e tataki ‘a e ako ko ‘eni ‘e ha tokataha ngāue ’ofa mā’olunga mei he JICA Hirofumi Nakamura. Ko e ako ‘aki ‘eni hono ua ‘oku fakahoko ‘i he natula tatau. Ko e fuofua akó na’e fakahoko ia ‘i Tīsema ‘o e ta’u kuo ‘osí.
Ko e ngaahi Potungāue ‘a e Pule’angá na’e kau atu ki he akó, ko e Potungāue ki he Ngaahi Ngāue Lalahí, Va’a Tāmate Afí, pea mo e kau fakafofonga mei he Kau Tau ‘o ‘Ene ‘Afió.
NGATA’ANGA
Tuku atu mei he Potungāue Fakamatala ‘Ea, Ma’u’anga Ivi, Ma’u’anga Fakamatala, Fakatamaki Fakaenatula, ‘Atakai, Feliliuaki ‘o e ‘Ea mo e Fetu’utaki