13 Novema, 2018 Na’e huufi ‘e Pilinisesi Mele Siu’ilikutapu Kalaniuvalu Fotofili ‘a e Fale Alea To’utupu 2018 ‘i he pongipongi ‘aneafi ‘i ha’ane me’a hangatonu mai mei ‘Okalani, Nu’u Sila ‘o fakafou he ngaluopé. Ko e Ta’ahine Pilinisesí foki ko e fuofua fefine ia ke ne hoko ko ha Fakafofonga Fale Alea ‘i he Fale Alea ‘o Tongá.
‘I he’ene me’á na’a ne fakamamafa’i ‘a e mahu’inga ke ‘ilo’i ‘e he mēmipa kotoa ‘o e Fale Alea To’utupú ‘a e ngaahi me’a fakatekinikale mo e ngaahi lao ‘a e fonuá.
“Ko e Fale foki ‘o e fa’u lao ka ‘oku pau ke fai ‘a e tokanga’i ‘a e mo’ui fakafo’ituituí. Fiema’u ‘a e maama ‘a e ‘Otua ‘oku mo’uí, ‘oku ne pule aofangatuku ‘i hotau ki’i fonua ko Tonga. Ko e fakakaukau ‘oku ou ‘oatu kiamoutolu ‘a e Fale Alea To’utupú, ki he kaha’ú he ‘ikai lava ke toe fai ha fakalakalaka ‘a ha fonua ke toe lakaange ‘i he ‘ulungaanga ‘o e kakaí.”
‘I ha me’a talitali ‘a e ‘Eiki Sea ‘o e Fale Alea ‘o Tongá Nōpele Fakafanua na’a ne fakahā ko e fuofua Fale Alea To’utupu eni hili ‘a e liliu fakapolitikale ‘i he ta’u 2010.
“Ko ha ngāue fisifisimu’a ‘a e fakalelei fakapolitikale fakahisitōlia ko ‘ení ne fakahoko ‘i hotau pule’anga ni, he kuo ne tofa ‘a e hala fononga ke ‘oange ha faingamālie ki he tokolahi ange ‘o hotau kakaí ke nau kau mai ki hono fokotu’utu’u mo fakakaukaua ‘o hotau pule’angá mo hotau fonuá.”
Na’a ne me’a felāve’i pea mo e konga pē ‘o e to’utupú ne nau kau atu ki he Fili Lahi eni ‘e tolu talu mei he 2010 pea mo e mahu’inga ‘a e polokalamá ke ne faka’ai’ai ‘a e to’utupu ‘o e fonuá ke longomo’ui ‘enau kau ki hono pātoloaki ‘a e ngaahi ta’umu’a ke fakalakalaka ‘aki ‘a Tonga mo langa ha fonua ‘e tu’uloa.
“Ko e Fale Alea To’utupu ko ‘ení ko ha faingamalie ia ke fofola ai ‘a e falá ka nau talanga ke ‘ohake ai ‘enau ngaahi fakakaukau fekau’aki mo e ngaahi kaveinga fakafonua mo e faingata’a ‘oku fekuki mo iá. Ko ‘etau faka’amú ke fakalotoa mo fakaivia hotau to’utupú ki he ngaahi fatongia fakatakimu’a mo e fai tu’utu’uní.”
Ko e polokalama ni ‘oku fe’unga ia mo e ‘aho ‘e tolu pea ko hono kaveingá ko e ‘Ko Hotau Fale Alea’. ‘Oku fakataumu’a ‘a e polokalamá ke fakatokolahi mo pouaki ‘a e kau mēmipá ‘i he ngaahi ngāue fakapolitikale pea mo fakamahino ‘a e ngaahi fatongia, tu’utu’uni mo e founga ngāue ‘a e Fale Aleá.
‘Oku fe’unga mo e toko 27 ‘a e kau mēmipa ‘o e Fale Alea To’utupú pea ne fili kinautolu mei he vaha’a ta’u ko e 14-34.
NGATA’ANGA
Tuku atu mei he: Potungaue Fakamatala ‘Ea, Ma’u’anga Ivi, Ma’u’anga Fakamatala, Tokangaekina Fakatamaki Fakaenatula, ‘Atakai, Feliuliuaki ‘o e ‘Ea mo e Fetu’utaki.