30 ‘Aokosi 2019 Na’e fakaava ‘e he Pule Lahi ‘a e Potungāue MEIDECC Paula Pouvalu Ma’u ‘a e fuofua fakataha ki hono siofi mo toe fakalelei’i ‘a e foomu savea hili ha fakatamaki fakaenatula (Initial Damage Assessment Form (IDA) ‘i he pongipongi ‘o e ‘aho ni ‘i he Hōtele Tanoa.
‘I he lea ‘a e Pule Ngāué na’a ne fakahā ai ‘oku toe pē ‘a māhina ‘e ua pea tau hokosia ‘a e faha’i ta’u saikoloné pea ‘oku mahu’inga ‘a e fakataha ko ‘eni ke fevahevahe’aki ha ngaahi fakakaukau ke fakalelei’i ‘aki ‘a e foomú ke tukungamalie.
“ko e talanoa fakafonua ko eni ke siofi ange ‘a e ngaahi foomu savea ‘oku ngaue’aki ke tanaki e fakamatala he hili pe ko ia ‘a e fakatamakí ko e taha ia ‘a e ngaahi tokateú ‘oku fakahoko ‘e he pule’anga mo e ngaahi hoa ngaue ko e taha pe ia ‘a e ngaahi tokateu teuaki ki he fa’ahi ta’u afaá.”
“‘Oku ‘ikai ha savea ‘e tonu ange ka ko e ‘uluaki savea he hili pe ‘a e fakatamaki, ko e taimi ia ‘oku sio tonu ai he maumau na’e hokó. ‘E faingofua leva ‘a e ngāue atu ki hono palani ‘a e ngaahi tokoni fakavavevavé mo e ngaahi tokoni ke fakahoko ‘amui angé.
Na’e ne fakamamafa’i foki ‘a e fiema’u ke faingofua (simple) ‘a e foomú ke lava ‘a e kakai ‘o e fonuá ‘o tali fakalelei ‘a e ngaahi fehu’í, ngāue’aki ha lea lelei (language) pea ke ma’u foki ‘e he tokotaha saveá ha taukei ‘i he fetu’utakí (communication skills) pea toki tānaki mai leva ‘a e tu’utu’uni ngāue fakapule’angá (policy) ki hono fakahoko ‘o e saveá.
Na’e fakahā foki ‘e Paula, fakatatau ki he līpooti hili ‘a e Saikolone ko Gita ko e ngaahi ngāue kotoa na’e fakahoko aí ko e tu’ukimu’a taha ia kuo a’u ki ai ‘a Tonga ni ‘i he ngāue hili ha fakatamaki fakaenatula.
’’Oku sai ange pē ketau tokateu pea ketau fetokoni’aki ke fakahoko hotau fatongiá ‘aki ha laumālie ‘e taha pea faaitaha mo fetākinima he fatongia mamafa ‘oku hili hotau umá.”
‘I he fakamā’ala’ala ‘a e Talēkita ‘o e Va’a Tokangaekina ‘o e Fakatamaki Fakaenatula, Mafua Maka, ‘oka hili ange ‘a e talanoa fakafonua ko ‘ení ‘e lava ai ke fai ha sio ki ha fokotu’utu’u mo ha ngaahi tānaki fo’ou ki he foomú.
“Ka hili leva ia pea ‘e hoko atu leva mei ai ki hono ui hotau ngaahi hoa ngāue mei he ngaahi pule’anga mulí mo e ngaahi hoa ngāue tokoní ke toe fai ha sio ki he foomú ki mu’a ia pea toki ui leva ia ko e foomu fakafonua ki he fuofua savea ‘i ha hili ange ha fakatamaki.”
Na’e fakahā foki ‘e Mafua ‘oku mahu’inga ‘aupito ‘a e fakataha ko ‘ení ‘o hangē ko ia ko e fanga ki’i kulupu ngāue iikí (cluster system), ‘oku kau mai ai ‘a e ngaahi kautaha ‘ikai fakapule’angá, mo e ngaahi kautaha taautahá ke mahino pē ‘oku kau kotoa mo fakahā honau le’ó ‘i he fakataha ni.
‘Oku kau atu ki he fakataha ko ‘ení ‘a e kau fakafofonga mei he ngaahi kupu fekau’akí mo e fanga ki’i kulupu ngāue iikí (Cluster System), kau fakafofonga mei he ngaahi ngaahi potungāue ‘a e pule’angá, ngaahi kautaha ‘ikai ke fakapule’angá pea mo e ngaahi kautaha taautahá.
NGATA’ANGA
Tuku atu mei he Potungāue Fakamatala ‘Ea, Ma’u’anga Ivi, Ma’u’anga Fakamatala, Tokangaekina Fakatamaki Fakaenatula, ‘Atakai, Feliuliuaki ‘o e ‘Ea mo e Fetu’utaki
