20 ‘o Fepueli, 2017 Ko e ngaahi fale kotoa ‘e 1,991 ‘i Tongatapu ní mo ‘Euá kuo lekooti ‘i he taimi ní na’e uesia hili ‘a e saikolone ko Gita pea ko e ngaahi fale ‘e 136 mei aí na’e maumau ‘aupito.
‘I he taimi ní ko e ngaahi fale hufanga kotoa ‘e 108 mei he kamata’anga mai ko ia ‘a e saikoloné, ka ‘i he taimi ní ko e ngaahi fale hufanga ‘e 41 ‘i Tongatapu ní pea 5 ‘i ‘Eua ‘oku kei nofo ai ‘a e kakaí hili e afaá.
Na’e fakapapau’i mai ‘a e lahi ‘a e ngaahi fale ne maumaú, uesiá pea mo e ngaahi fale hūfanga ‘oku kei nofo ai ‘a e kakaí ‘i he fakataha hono fā ‘a e Kōmiti Fakafonua ki hono tokangaekina ‘a e Ngaahi Fakatamaki Fakaenatulá, mo e kau faiongongó ‘i he efiafi ‘o e ‘aho ni.
‘I he fakamatala ‘a e ‘Ofisa Pule Ngāue ‘a e Potungāue MEIDECC Paula Ma’u, na’a ne pehē ‘oku kei lahi ‘aupito ‘a e ngaahi tokoni mai ki Tonga ní, ‘a ia na’e toki tau mai e vakapuna fakakautau mei Nu’usila he efiafi ní, ko e vaka ’aki ia ‘e tolu mei Nu’usilá pea ‘oku kei hokohoko mai pe mo e ngaahi tokoni mei ‘Aositelelia.
Ko e ngaahi tokoni foki ko eni ‘oku ui pe ia koe ngaahi tokoni fakavavevavé ‘a ia ‘oku kau ki ai ‘a e ngaahi teniti ki he ngaahi fale kuo holo ‘aupitό, ngaahi tapoleni ki he ngaahi fale ‘oku maumau fakakonga pé, shelter kits, ngaahi naunau ke tokoni ki hono tukituki ‘aki e falé hangē ko e hamalá mo e alā me’a pehē.
Ko e tafa’aki koeni ki he ‘uhila mo e ma’u’anga vaí, ‘oku kei hokohoko atu pe ngāue ‘a e ongo poaté ka ‘oku ‘osi hā mai kuo lahi ‘a e ulo ‘a e ‘uhilá he ngaahi feitu’u lahi ‘i Tongatapu ní pehé foki ki he lele ‘enau ngaahi ma’uanga vaí. ‘Oku kei hoko atu pe ngāue ke fakakakato ‘a e ngaahi feitu’u ‘oku te’eki ke ulo ai ‘a e ‘uhilá pea ‘oku lolotonga fakahoko ngāue atu pē mo e NEMO ki hono tufotufa ‘a e vaí ki he ngaahi fale hufangá.
Na’e fakamalo’ia foki ‘e Paula Ma’u ‘a e ngaahi kolo kuo hā mai mei ai e hiko ‘enau ngaahi vevé ‘a ia ‘oku takimu’a ai ‘a e Potungāue ki he Fefononga’akí mo e Ma’u Mafai ki he Vevé.
‘I he fakama’ama’ala ‘a e ‘Ofisa Pule Lahi ki he Potungāue MEIDECC Paula Ma’u, na’a ne pehé ko e Kōmiti Fakafonua ki hono tokangaekina ‘a e Ngaahi Fakatamaki Fakaenatulá pé ko e National Emergency Operation Committee ‘oku sea ai ‘a e ‘Eiki Minisitā ki he Potungāue MEIDECC Hon. Poasi Tei, ‘a ia ‘oku ‘i ai ‘a hono ngaahi komiti iiki ‘e 10 pé ‘oku ‘iloa ko e Cluster.
Ko e ngaahi Cluster ko ení ‘oku ‘i ai ‘a e Wash Cluster pea ‘oku fakamalumalu ia ‘i he Potungāue Mo’ui, Livelihood Cluster ‘i he Potungāue Ngoué, Safety & Protection Cluster ‘i he Potungāue ki he Ngaahi Ngāue Fakalotofonuá, Education Cluster ‘i he Potungāue Akό mo e Ako Ngāué pea mo e ngaahi komiti Cluster makehe pe.
‘Oku fakahoko fatongia ‘a e ngaahi komiti cluster ko ení ki he kakai ‘o e fonua ‘i he taimi ní, ‘o nau toki lipooti leva ki he Kōmiti Fakafonua ki hono tokangaekina ‘a e Ngaahi Fakatamaki Fakaenatulá ‘a e ngaahi ngāue kuo lavá pehé ki he ngaahi fiema’u fakavavevave.
NGATA’ANGA
Tuku atu mei he: Potungāue Fakamatala ‘Ea, Ma’u’anga Ivi, Ma’u’anga Fakamatala, Tokangaekina Fakatamaki Fakaenatula, ‘Atakai, Feliuliuaki ‘o e ‘Ea, mo e Fetu’utaki.